In 1866 emigreerden Teunis van den Hoek en zijn vrouw Dirkje vanuit Noordeloos naar Amerika. Ze kwamen terecht in South Holland (Illinois) waar al meerdere ooms en tantes van Dirkje woonden. Het was een gebied dat door de samenstelling van de bodem veel aantrekkingskracht had voor de eerste Nederlandse emigranten. En in de eerstvolgende decennia kwamen meerdere mensen uit de provincie Zuid-Holland (en vanuit Noordeloos in het speciaal) hier naar toe.
Uit Noordeloos: De eerste groepen die rond 1847 vanuit Noordeloos emigreerden stonden onder leiding van dominee Hendrik P. Scholte. Zij kwamen terecht in de staat Iowa, het plaatsje Pella. In 1856 volgde een grote groep van zo’n 34 emigranten vanuit Noordeloos. Deze groep stond onder leiding van dominee Koene van den Bosch. Ze vestigde zich in het westen van Michigan. Bij deze groep waren o.a. Willem Vogel en Leendert van der Aa, maar zij trokken naar South Holland in Illinois, waar hun familielid Arie van der Aa zich al in 1854 vestigde. De familie Van den Hoek, die dus in 1866 volgde, waren ook door familiebanden met de families Vogel en Van der Aa verbonden.
Tegelijk met de familie Van den Hoek waren meerdere Noordelose emigranten met o.a. ook dominee H.R. Koopman, die in Noordeloos had gestaan van 1849 tot 1851. Hij werd bevestigd tot predikant in de South Holland Dutch Reformed Church, waar hij door zijn Noordelose kennissen erg werd gewaardeerd. Teunis van den Hoek schreef ook vaak over Koopmans leiderschap en zou zeker bij de South Hollandse kerk gebleven zijn als hij in Illinois gebleven was. Maar Teunis had niet genoeg geld om land te kopen. Hij moest dus op zoek naar werk en dit leidde hem naar Eaglewood, nabij de stadsgrens van Chicago. Daar werkte hij tot 1869 op de boerderij van Van Meeteren. In dat jaar echter wist hij een boerderij te pachten van Willem van der Aa in South Holland.
Boerderij: Rond 1871 had Van den Hoek al zo’n 30 acres land van Van der Aa en zo’n 15 acres die hem in totaal plm. 4500 dollars kostten. In 1878 was de waarde van z’n boerderij al gestegen maar had hij meer land nodig om z’n groeiende familie te kunnen onderhouden. In 1882, toen hij en een vriend ontdekten dat in het noordwesten van de staat Iowa goede grond te verkrijgen was voor zo’n 20 dollar per acre, verkocht Teunis z’n land in Illinois voor 110 dollar per acre. Van het verdiende geld kocht hij een grotere boerderij nabij Orange City in de staat Iowa. Twee jaar later verhuisden de familie Van den Hoek nogmaals, dit keer naar een 160 acres grote boerderij in Harrison, South Dakote. “de reden dat mijn vrouw en ik deze belangrijke beslissing namen”zo schreef hij “was om onze lieve kinderen in onze nabijheid en hoede te houden.” Twee jaar later, toen hij een erfenis uit Nederland had gekregen, kocht Teunis er nog eens 160 acres erbij.
Familiebanden: Uit de correspondentie die Van den Hoek onderhield met anderen, blijkt wel dat het eigenaarschap van land en de banden met kerk en school de basis waren voor de nauwe familiebanden die er binnen deze familie waren. Zijn kinderen weten ook boerderijen te kopen en dit meldt hij dan natuurlijk ook in zijn brieven. Zijn dochter Willempje en haar man kopen een 160 acres grote boerderij voor 1000 dollar. Zoon Jan (later dominee in de Christian Reformed Church) werd als boekhouder en klerk in een grote winkel en verdient 34 dollar per maand. Jongste dochter Eigje werkt als schooljuffrouw en verdient 30 dollar per maand. Willem en Eben werken nog op de boerderij van hun vader en gaan in de winter naar school.
Teunis weet ook zijn broer Arie over te halen om naar Amerika te komen. Hij arriveert in 1893 tijdens een periode van grote droogte en hoge werkeloosheid. Maar met de aanwijzingen van Teunis en liefdadigheid van anderen, weet Arie zich goed door de eerste jaren heen te slaan. In 1895 hebben Arie en zijn 2 zoons een pachtboerderij.
Calvinistisch: Alhoewel anderen weg trekken vanwege de droogte die duurde tot 1897, blijft de familie Van den Hoek in Harrison. Hier zijn ze prominent aanwezig in de Christian Reformed Church. Uit de correspondentie van Van den Hoek blijkt verder een sterke Calvinistische inslag. Alhoewel dit niet afwijkt van de andere Hollandse immigranten, waren er maar weinig die dit zo sterk lieten blijken. Vijftig van de 87 brieven zijn compleet gewijd aan samenvattingen van preken en overdenkingen. Dit gebeurt met name als de jaarwisseling nadert of als hij reageert op het overlijden van familieleden in Nederland of Amerika.
Gezin: Teunis van den Hoek (ook wel Bos van den Hoek genoemd) was een zoon van Jan van den Hoek en Eigje Terlouw. Hij zou geboren zijn op een boerderij in Goudriaan die ’t Fort genoemd wordt (zuidzijde 144). Zijn vrouw Dirkje Vogel was een dochter van Jan Vogel en Willempje de Jong. Hun kinderen werden allen geboren in Amerika: Jan, Willempje, Eigje (Ida genoemd), Willem Jan en Ebenhaezer. Ze werden alle vijf geboren in South Holland (Cook county – Illinois). Hun gegevens zijn terug te vinden via de website http://www.findagrave.com.
Reis: In meerdere brieven schrijft hij over de reis die ze maakten om op hun bestemming te komen. Hieronder volgt een brief van Teunis van den Hoek aan zijn ouders:
Thornton (South Holland), Illinois, naar Goudriaan, Zuid-Holland – 16 mei 1866
Zeer gewaardeerde ouders,
Met deze brief willen we u informeren dat door Gods welwillendheid we gearriveerd zijn op de door ons gekozen bestemming. Gods trouw en goedheid aan ons betoond was groter dan we kunnen uitdrukken. We gingen aan boord van de ijzeren Engelse stoomboot (uit Liverpool) op woensdag 24 april, en donderdag rond de middag waren we in Ierland waar nog 400 mensen aan boord kwamen. We zeilden er tussen kliffen door, die zo’n 200 tot 300 voet hoog waren. Met helder weer hadden we de wind in de zeilen. Op zondag stief een Engels kind en op maandag 28 april stierf de broer van de scheepsarts. Op dinsdag werd hij op zee met eer begraven. Er waren zo’n 1350 mensen aan boord, 95 bemanningsleden inclusief de kapitein, stuurlui, zeelui, bakkers, enz.
We begonnen de zand duinen te zien op dinsdag 7 mei en arriveerden in New York op 8 mei. We bleven daar tot vrijdag en kregen onze bagage waarna we per trein verder reisden. We zaten op met zijde bekleed stoelen en de service was erg goed!
Willem Paarlberg (een vroege settler uit South Holland) was in New York om ons te helpen en we waardeerden die hulp erg! We arriveerden in Calumet op zaterdagavond 11 uur en in goede gezondheid. Het Calumet (station) is 2 uur van South Holland. Willem Paarlberg ging die avond naar huis om zijn wagens te halen en wij blijven in het station.
De volgende ochtend vroeg kwamen ze ons halen met zo’n 16 wagens. Er was blijdschap aan beide kanten. Oom Willem Vogel en Willem van der Aa kwamen met een wagen met 2 paarden. De oude Pieter Prens en Cornelis zijn zoon, die vlakbij het Calumet station woont, ontdekte dat we aangekomen waren en voordat we vertrokken kwamen ze ons nog enthousiast begroeten.
We kwamen bij Willem Vogel’s huis met grote blijdschap. Dirkje (zijn vrouw) en ik, gingen samen met Jannigje (Vogel), Kobes en Cornelis (den Besten) werden overreed om bij Willem van der Aa te blijven. Alle vrienden en bekenden die we ontmoetten waren oké en in goede gezondheid. Als ik alles moest schrijven dat ik hier gezien heb, dan zouden jullie het bijna niet geloven.
De armsten van hen die we ontmoetten hebben prima te eten en niet de bloem die jullie in Nederland denken, maar witte zomer tarwe. Oom Willem Vogel is één van de armste Hollanders in dit gebied maar hij heeft vier ploeg-oksen, twee melkkoeien, twee kalveren en een zeug met heel wat biggen, plus 20 kippen en Hollandse duiven. Hij eet en drinkt als de rijkste boer in Goudriaan. Wat denken jullie daarvan?
Alle kinderen van Leendert van der Aa wonen dicht bij elkaar en Leendert woont een uur van hen vandaan. Ze zijn allemaal boer. Bart van den Berg en Annigje hebben hun eigen boerderij met een huis en vier kinderen. Ze melken vier koeien en zijn net zo goed af als hun vader en moeder in Goudriaan. Wij wonen hier omringd door Hollanders, Duitsers en enkele Engelsen.
We hadden een klein beetje last van zeeziekte. We hadden vers witte brood iedere ochtend en avond. Tussen de middag kregen we rijst soep, ongeschilde aardappels en vers vlees. In aanvulling daarop kregen we iedere zondag rijstepudding met rozijnen en krenten. Iedereen had zoveel boter dat per persoon een pond over was toen we het schip verlieten.
Iedereen hier dringt aan op een bezoek aan hen. We zijn gelukkig en verwonderd over de wijze waarop we verwelkomd werden. Gisteren en vandaag werkten Dirkje en Jannigje voor Gerrit en Willem van der Aa van 7 uur ’s morgens tot 6 uur in de avond voor 18 Nederlandse stuivers per dag. Wat denk je daarvan? Zij (Dirkje en Jannigje) wonen anderhalve mijl van oom Willem Vogel. J. den Besten werkt al een maand voor Willem van der Aa en Cornelis ook al een maand bij Gerrit van der Aa. Hendrik Bode uit Overslingeland (getrouwd met Elizabeth de Jong uit Noordeloos) en ik huren samen een huis.
Ons huis bestaat uit twee appartementen, ieder met een kamer boven en een kelder. Het heeft twintig roeden tuinland dat al omgespit is. Er is een koeienstal en een houten varkenskot. Het is een nieuw gebouwd houten huis en er zit een are land bij en een boot in de rivier. De rivier loopt voor het huis. Deze heeft goed water en veel vis. Aan een kant van het huis ligt ons land langs de rivier. Een stel eikenbomen is omgekapt en we kunnen zoveel hout hakken als we willen voor brandstof. De bossen staan vol wilde appelbomen, kruisbessenstruiken en meer. We betalen in totaal 23 dollar per jaar. Een dollar is ongeveer 250 centen in Nederlands geld. Een are gecultiveerd land zal volgende week omgeploegd worden en we hebben ook 2 acres land gehuurd tien minuten van hier voor 3 dollar per are. Volgens de overeenkomst kan dit gratis geploegd worden.
Mensen zijn hier druk met ploegen van hun land voor koren en aardappels. Wij willen ook koren en aardappels op ons land gaan zetten. Alles is hier veel duurder dan in Nederland, maar alles wat we nodig hebben is te verkrijgen in de winkels.
We zijn afgelopen vrijdag in ons huis getrokken. We hebben een mooie latten bedstede, een tafel, en een fornuis met oven. We hebben goed brood en ander gebak. Ik kocht een gebruikte tafel zo goed als onze grote tafel in Noordeloos voor 4,50 dollar. Zestien pond suet kost hier 20 cent, boter 6 cent, koffie 8 cent. De goedheid van de Heer is iedere dag weer aanwezig en de gulheid van vrienden en bekenden ook. Zaterdag gaf Hap Huisman mij 4 hennen en een haan en Willem van der Aa gaf ons 3 hennen. We kochten er nog 6 bij, dus nu hebben we er 14.
Gisteren werd dominee Koopman bevestigd door de oude dominee Klijn, die Jesaja 52 vers 7 als tekst voor zijn preek koos. In de middag preekte dominee Koopman zijn intrede met Colossenzen 4 vers 3. Hij vroeg God in het gebed om de deur van het woord te openen en sprak over het mysterie van christus. Onze kerk hier is groter en veel eleganter dan de kerk in Noordeloos. Koopman werd verwelkomd met ongebruikelijke blijheid. Mensen brengen hem van alles. We wonen een half uur bij hem vandaan en een uur van H. Huisman. We zijn dankbaar dat de Heer ons in dit land heeft gebracht en wensten dat al onze vrienden hier ook waren.
Er heerste hier een ziekte onder de varkens, maar niet onder het vee. Eigenlijk is er hier geen armoede. Het werk is hier twee keer zo gemakkelijk als bij jullie. We leven ieder in ons eigen deel van het huis en koken ons eigen eten, maar verder doen we veel samen op het land. Omdat we een tijd van zegen en voorspoed hadden, verwonderen we ons in nederigheid, laat iedereen de Heer prijzen zoals in Psalm 118 vers 7.
Vrijdag arriveerde Gerrit de Groot hier en we spraken met hem – zij verblijven bij Willem Ravestijn. Het is onbeschrijflijk wat een moeilijkheden zij gehad hebben. Jullie zullen er zeker over horen. Op hun schip stierven 400 mensen aan cholera, 45 op één dag. Ze werden gedwongen om op een eiland in de open lucht te verblijven en hun bedden werden weggegooid. Marrigje beviel van een jongetje in de trein. Ze durfden nog niet te schrijven over hun moeilijkheden. Och Heer! Hoe verschilt dit met ons. Prijs de Here, mijn ziel, en vergeet geen van zijn weldadigheden. We hebben nog niemand gehoord die zo’n goede en voorspoedige reis hadden als wij en we werden zo goed behandeld. Moge dit leiden tot een toewijding van ons lichaam en ziel aan de Heer en zijn gezegende dienst.
Groeten van H. Huisman aan zijn Vader en Moeder (Vogel in Noordeloos). En vader, in Goudriaan, schrijf mijn brief over voor hen die in de toekomst hier heen komen. Zo kunnen al onze vrienden dit lezen. Schrijf spoedig terug. Ik ben van plan u weer snel te schrijven.
Vaders, moeders, broers en zusters, vrienden en bekenden, ontvang onze groeten!
Teunis van den Hoek.
Bovenstaande informatie komt uit het boek: “Dutch American Voices: Letters from the United States, 1850-1930“, geredigeerd door Herbert J. Brinks. De informatie over het gezin van Teunis en Dirkje komt van de website Find a grave.
Streekgeschiedenis Alblasserwaard 